Η KGB και η διαφθορά του Κυπριακού
«Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα, όπως πρώην πράκτορας της KGB», είπε, στις 6 Μαΐου 2020, ο τότε πρωθυπουργός της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν. Σχολίαζε αναφορά του προκατόχου του Σεργκέι Στεπάσιν, ο οποίος συστήθηκε ως πρώην αξιωματικός της KGB. Με την τοποθέτησή του αυτή ο Πούτιν επιβεβαίωσε δημόσια τη ρήση «μια φορά πράκτορας της KGB, για πάντα πράκτορας της KGB». Οσοι, λοιπόν, υπηρέτησαν στην KGB έχουν μια σχέση ζωής με την υπηρεσία πληροφοριών του ρωσικού κράτους. Ο ρόλος της FSB, διάδοχου κατάστασης της KGB, είναι τα τελευταία χρόνια στη διεθνή επικαιρότητα ως αποτέλεσμα της επέμβασης της Ρωσίας στα εσωτερικά ζητήματα ακόμη και των πιο προηγμένων δυτικών δημοκρατιών. Αυτό που πρόσφατα ανακάλυψε η Δύση, στην Κύπρο αποτελεί παράδοση δεκαετιών. Αν και η Κύπρος θεωρείται δυτικό κράτος, η Μόσχα είναι που καθορίζει τις πολιτικές εξελίξεις στο νησί. Οι επιρροές της Ρωσίας είναι πολυεπίπεδες: ιδεολογικές, πολιτικές, θρησκευτικές και πρώτιστα οικονομικές.
Στο βιβλίο μου «Η Συμμορία» που κυκλοφόρησε πρόσφατα καταγράφω την προσωπική μαρτυρία ότι ο Βλαντίμιρ Στραλκόφσκι, πρώην αξιωματικός της KGB, ο οποίος υπηρέτησε με τον Πούτιν στο Λένινγκραντ, είναι πελάτης στο δικηγορικό γραφείο του προέδρου της Κύπρου και ένας εκ των ρώσων χρηματοδοτών της εκστρατείας του, στις προεδρικές εκλογές του 2013. Γράφω ακόμη ότι το βράδυ των εκλογών, ο Στραλκόφσκι ήταν στο γραφείο του Αναστασιάδη και τον συνόδευσε στον χώρο όπου απηύθυνε την επινίκια ομιλία του.
Ο Στραλκόφσκι έφερε σοβαρές καταθέσεις στην Τράπεζα Κύπρου, μέσω του Αναστασιάδη, ο οποίος ήταν «introducer». Δηλαδή ο μεσάζων μεταξύ του καταθέτη και μιας τράπεζας έναντι προμήθειας. Εκείνη την εποχή, ο Στραλκόφσκι ανέλαβε εκ μέρους του Πούτιν να ξεκαθαρίσει τις διαφορές των μετόχων ενός ορυχείου νικελίου στη Σιβηρία. Οταν ολοκλήρωσε την αποστολή του αποχώρησε με ένα μπόνους 100 εκατομμυρίων δολαρίων, μέρος του οποίου κατέθεσε σε κυπριακές τράπεζες. Οταν δέχτηκε κριτική στη Ρωσία ότι το μέγεθος του μπόνους ήταν σκανδαλώδες, ο Στραλκόφσκι ανακοίνωσε ότι θα πρόσφερε το 10% ως εισφορά για τα ορφανά των αξιωματικών της KGB, επιβεβαιώνοντας με έμπρακτο τρόπο ότι «μια φορά πράκτορας της KGB πάντα KGB».
Σε κανένα ευνομούμενο κράτος δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή η οικονομική εξάρτηση του ηγέτη του από μια ξένη δύναμη, μέσω ενός στελέχους των μυστικών της υπηρεσιών. Πόσο μάλλον να χειρίζεται ο ηγέτης ευαίσθητα εθνικά ζητήματα που συγκρούονται με εκείνα της Ρωσίας, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Κύπρου. Και σε καμιά πραγματικά δημοκρατική χώρα δεν μπορεί αυτή η συσχέτιση να θεωρείται απολύτως φυσιολογική και να μην έχει σχολιαστεί, πόσο μάλλον να επικριθεί, καθώς στην Κύπρο ρέει άφθονο το ρωσικό χρήμα.
Από την εποχή της Ζυρίχης
Η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν υπό την επιρροή της Μόσχας από την ίδρυσή της. Η Μόσχα δελέασε τον Μακάριο ότι θα τον στήριζε στην προσπάθειά του να καταργήσει τον δικοινοτικό χαρακτήρα του Συντάγματος, μέσω του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Το ενδιαφέρον της Ρωσίας για την Κύπρο ασφαλώς αφορά τη δική της σχέση με την Τουρκία. Η Μόσχα είχε ανέκαθεν στρατηγικό στόχο να αποσπάσει την Τουρκία από τη Δύση για γεωπολιτικούς και οικονομικούς λόγους. Η Κύπρος έγινε με τις συμφωνίες της Ζυρίχης ο συνεκτικός κρίκος της σταθερότητας του ΝΑΤΟ στην ανατολική Μεσόγειο. Με την κατάρρευση των συμφωνιών το 1963, η ισορροπία αυτή διαταράχθηκε και με την εισβολή του 1974 εκτροχιάστηκε. Η Σοβιετική Ενωση είναι το μόνο μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας που επικρότησε την τουρκική εισβολή το 1974. Αντιθέτως, η Βρετανία, σύμφωνα με τις αρχειακές πηγές, ήταν το μόνο μέλος του Σ.Α. που έδωσε μάχη για να αποτρέψει την τουρκική εισβολή. Η ρωσική προπαγάνδα αντέστρεψε τους όρους, πείθοντας και τον τελευταίο Κύπριο ότι για όλα τα κακά τους φταίνε οι Εγγλέζοι και ότι η Ρωσία ήταν ανέκαθεν ο πιο σταθερός τους φίλος.
Η μόνη περίοδος που η Κύπρος απελευθερώθηκε από την επιρροή της Ρωσίας ήταν η δεκαετία του ’90, λόγω της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ενωσης. Σε αυτό το παράθυρο ευκαιρίας δημιουργήθηκε η συγκυρία και εντάχθηκε η Κύπρος στην ΕΕ. Η ένταξη θα μπορούσε να γίνει ο καταλύτης για τη λύση του Κυπριακού και έτσι θα αποκαθίσταντο οι ισορροπίες στην ανατολική Μεσόγειο. Τελικά, λόγω του άλυτου Κυπριακού έγινε σημείο τριβής και πηγή κρίσεων, βλαπτικών για τα ευρύτερα συμφέροντα της Ευρώπης. Η Μόσχα διαδραμάτισε τον ρόλο της για τη διαιώνιση των κρίσεων στην ανατολική Μεσόγειο.
Η τελευταία σοβαρή ευκαιρία για επίλυση του Κυπριακού ήταν το 2017 στο Κραν Μοντανά. Είναι σύνθετοι οι λόγοι που ώθησαν τον Αναστασιάδη να σκοτώσει εκείνη την προοπτική και ο ρωσικός παράγοντας είναι ο ένας από αυτούς. Για να ξεφύγει από τον κλοιό των πιέσεων, ο Αναστασιάδης ανέλαβε το ρίσκο να προτείνει παρασκηνιακά στην Τουρκία τη λύση των δύο κρατών. Αν και η κίνηση αυτή ήταν ένας ελιγμός χωρίς κανένα υπόβαθρο και χωρίς καμιά προοπτική, έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία να θέσει επίσημα και επιτακτικά στο τραπέζι την αναγνώριση της διχοτόμησης της Κύπρου.
Η πενταμερής και η Μόσχα
Τα Ηνωμένα Εθνη ανακοίνωσαν την πραγματοποίηση διερευνητικής διάσκεψης για το Κυπριακό, στα τέλη Απριλίου, με σκοπό να διαπιστωθεί αν υπάρχει κοινό έδαφος για λύση «εντός προβλεπτού ορίζοντα». Οι πάντες εκτιμούν ότι αυτή θα είναι η τελευταία πράξη του Κυπριακού. Εν όψει αυτών των εξελίξεων οι Βρετανοί επεξεργάζονται διάφορες ιδέες για να συγκεράσουν τη θέση της τουρκικής πλευράς για δύο κράτη – την οποία πρώτος εισηγήθηκε ο Αναστασιάδης – με μια λύση αποκεντρωμένης ομοσπονδίας, που επίσης την πρότεινε ο Αναστασιάδης. Ο φιλορωσικός Τύπος, αφού κατάπινε για τρία χρόνια το φλερτ του Αναστασιάδη με τη διχοτόμηση, αίφνης επαναστάτησε κατά των Βρετανών επειδή εξυφαίνουν σχέδια κατά της Κύπρου.
Στις εξελίξεις παρενέβη και η Μόσχα. Με δήλωσή της η εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα είπε ότι δεν πρέπει να ασκείται πίεση σε κανένα από τα μέρη. «Είναι απαράδεκτο να τους επιβληθεί ένα σχέδιο για διευθέτηση έξωθεν ή αυστηρά χρονοδιαγράμματα», είπε. Αυτή η φρασεολογία για κυπριακή ιδιοκτησία, χωρίς έξωθεν παρεμβάσεις, χωρίς χρονοδιαγράμματα και επιδιαιτησίες είναι μια ρωσική πατέντα που έχει τις καταβολές της στην αμέσως μετά το ’74 περίοδο και εμφανίζεται με διάφορες παραλλαγές σε κάθε νέα προσπάθεια λύσης του Κυπριακού.
Μετά το σινιάλο της Μόσχας ακολούθησαν εν χορώ όλες οι πολιτικές δυνάμεις που εναντιώθηκαν σε όλα τα σχέδια λύσης και εν πολλοίς προδίκασαν την αποτυχία της διάσκεψης. Αυτό το επαναλαμβανόμενο σκηνικό το έχουμε ζήσει σε όλες τις πρωτοβουλίες του Κυπριακού, από το 1974 μέχρι σήμερα. Το ενδιαφέρον είναι ότι την επομένη των δηλώσεων της Ζαχάροβα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κυριάκος Κούσιος – δηλαδή ο πρόεδρος Αναστασιάδης – υιοθέτησε μέχρι κεραίας τη ρωσική ρητορική: «Το Κυπριακό είναι πρόβλημα που αφορά την Κύπρο την ίδια, είναι κυπριακής ιδιοκτησίας. Δεν μπορούμε να δεχθούμε ούτε επιδιαιτησίες, ούτε ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα».
Το Κυπριακό δίκαια αποκαλείται το νεκροταφείο των διπλωματών, καθώς όλες οι προσπάθειες, ακόμη και οι πλέον υποσχόμενες, απέτυχαν. Αυτό δεν οφείλεται στη μαεστρία του διεφθαρμένου κυπριακού συστήματος εξουσίας, ούτε στην έλλειψη ιδεών, παρά μόνο στις παρεμβάσεις της Μόσχας που έχει τους τρόπους και τα μέσα να νουθετεί την κυπριακή ηγεσία προς όφελος των δικών της στρατηγικών συμφερόντων: διατήρηση της κρίσης στην Ανατολική Μεσόγειο και απόσπαση της Τουρκίας από τη Δύση. Εάν δεν αντιμετωπιστεί ο ρωσικός παράγοντας, δεν πρόκειται να βρεθεί λύση ούτε στα επόμενα 100 χρόνια. Το Κυπριακό δεν είναι πλέον μια διακοινοτική διαφορά, αλλά ζήτημα γεωπολιτικής σταθερότητας. Οι επιπτώσεις από τη μη λύση δεν αφορούν μόνο τους Κύπριους, αλλά επηρεάζουν ολόκληρη την περιοχή και σαν τέτοιο θα πρέπει να το αντιμετωπίσει εφεξής η Δύση.
Του Μακάριου Δρουσιώτη
TA NEA
28/02/2021
